Hoa hậu Việt Nam là cuộc thi sắc đẹp mang tầm quốc gia đầu tiên của Việt Nam sau khi hai miền Nam Bắc thống nhất (cuộc thi hoa hậu đầu tiên là vào năm 1955 ở miền Nam Việt Nam) . Cuộc thi được khởi xướng và tổ chức bởi Báo Tiền Phong với tên gọi "Hoa hậu Toàn quốc báo Tiền Phong" vào năm 1988 và cứ khoảng cách 2 năm thì tổ chức một lần. Người đầu tiên nắm giữ danh hiệu này là Hoa hậu Việt Nam 1988 Bùi Bích Phương.

Cuộc thi Hoa hậu Việt Nam do Báo Tiền Phong khởi xướng, sáng lập và hiện vẫn là đơn vị giữ quyền tổ chức. Cuộc thi này được tổ chức vào các năm chẵn, dành cho tất cả các thiếu nữ trên toàn Việt Nam đáp ứng đủ điều kiện ghi trong thể lệ dự thi. Trước đây, với tư cách là cuộc thi hoa hậu quốc gia lớn và quan trọng, người giành được danh hiệu Hoa hậu Việt Nam sẽ là ứng cử viên được lựa chọn để đại diện cho Việt Nam tham dự cuộc thi Hoa hậu Thế giới, các á hậu trong cuộc thi cũng là những ứng cử viên được chọn đi thi các cuộc thi sắc đẹp quốc tế.